Thì ra vẻ bề ngoài quan trọng đến vậy

Thực tế cho thấy việc có "cái nết" không hẳn là gây ra cái chết của "cái đẹp". Kể từ lâu, nhiều người tin rằng những người có khuyết điểm về ngoại hình cũng có vấn đề về phẩm hạnh.

Khi nhắc đến những nhân vật phản diện trên màn ảnh, nhiều người sẽ liên tưởng ngay đến những hình ảnh như Joker trong loạt phim Batman hoặc Scar trong phim The Lion King - một chú sư tử gầy gò và yếu đuối hơn so với các thành viên khác trong bầy, với đường sẹo dài trên khuôn mặt.

Trong khi đó, các nhân vật chính diện không chỉ có đạo đức tốt, mà còn được ưu ái với diện mạo đẹp.

Theo Changing Faces, một tổ chức nhân đạo, hỗ trợ những người đang phải đối diện với khó khăn về ngoại hình của mình để vượt qua các rào cản tâm lý, mối liên kết giữa dạng hình thể và sự ác tạo ra bởi những nhà làm phim chính họ.

Changing Faces đã từng tổ chức một chiến dịch mang tên "Tôi Không Phải Kẻ Ác của Bạn" để kêu gọi ngành công nghiệp điện ảnh ngừng sử dụng sẹo, bỏng rát, hoặc nhược điểm trên cơ thể như một "ngôn ngữ" để mô tả nhân vật phản diện.

Nhà triết học người Anh Heather Widdows, giáo sư Triết học tại Đại học Warwick, đã giải thích rằng việc mô tả những nhân vật độc ác như không hấp dẫn về mặt vẻ đẹp vật lý bắt nguồn từ những câu chuyện cổ tích cổ xưa. Lịch sử, cái xấu ở đây biểu thị cho ác, không phải là sự không hấp dẫn về mặt vẻ đẹp vật lý.

"Qua việc nào đó, chúng ta đã đổi sự chú ý sang vẻ ngoại hình của một người thay vì tập trung vào lòng tốt của họ," bà nói.

Các nhân vật phản diện luôn bị gán mác với diện mạo xấu xí. Ảnh minh họa: Warner Bros. Pictures.

Nghiên cứu "Vẻ đẹp lẽ ra là ở bên trong: Sức hấp dẫn ảnh hưởng đến việc đánh giá đức tính đạo đức" được xuất bản trên Springer Link, một nền tảng cung cấp dữ liệu nghiên cứu khoa học và công nghệ thông tin, cho rằng mọi người tự thân liên kết với những người có ngoại hình xuất sắc với những phẩm chất đạo đức, trí tuệ và khả năng tốt.

Ngoài ra, thông tin từ nghiên cứu được đăng trên website của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) cũng chỉ ra rằng những người có ngoại hình hấp dẫn thường được ưa chuộng hơn, họ có khả năng kiếm nhiều tiền và đạt được thành công hơn so với người khác.

Cái đẹp có lịch sử lâu dài

Theo ABC RN, mối bận tâm của con người về cái xấu hay cái đẹp đã có từ xa xưa.

Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Plato tin rằng vẻ đẹp vật lý có liên quan đến thiên nhiên và phản ánh sự tốt lành của một người, trong khi xấu xí là dấu hiệu của suy thoái đạo đức.

Triết gia người Đức Immanuel Kant từng nổi tiếng với quan điểm vẻ đẹp là biểu tượng của đạo đức.

Giáo sư Widdows cho biết thái độ của xã hội đối với vẻ đẹp trở nên gay gắt hơn vào khoảng thế kỷ 19, khi công nghệ nhiếp ảnh được phát minh và trở nên phổ biến.

"Độ phổ biến của văn hóa hình ảnh, theo cô ấy, dẫn đến việc người ta thường xem hình ảnh của cá nhân. Điều này nâng cao mối liên kết giữa đạo đức và bề ngoại. Người ta phải đối mặt với những đánh giá mạnh mẽ nếu họ không đáp ứng được tiêu chuẩn vẻ đẹp."

“Thất bại về ngoại hình đồng nghĩa với thất bại nói chung”, Widdows nói.

Theo quan điểm của bà, xã hội hiện nay đang đánh giá khắt khe về ngoại hình và có định kiến rằng một người khiếm khuyết về mặt thẩm mỹ cũng ngụy biện là khiếm khuyết về mặt đạo đức.

Mọi người trở nên nhạy cảm hơn với từ "xấu". Ảnh minh họa: Cottonbro Studio/Pexels.

Chạy trốn khỏi sự xấu xí

Yves Saint James Aquino, Tiến sĩ Triết học Y học tại ĐH Macquarie, cùng với bác sĩ y khoa tại Bệnh viện Đa khoa Philippines, tin rằng việc theo đuổi vẻ đẹp không đủ. Với áp lực xã hội tăng lên, mọi người đều phải đối diện với việc bị coi là xấu xí và cố gắng trốn tránh nó.

Tiến sĩ Aquino cho biết tâm lý sợ xấu đang trở thành bệnh lý, đặc biệt trong ngành phẫu thuật thẩm mỹ.

Giáo sư Widdows đồng ý rằng quan điểm về "bệnh lý xấu xí" đang lan rộng, đặc biệt là trong thời đại mà mọi người có thể dễ dàng thay đổi hình dáng cơ thể thông qua phẫu thuật.

Bà nói rằng chúng ta đang thấy một cơn sốt diễn ra trên toàn cầu với ozempic (thuốc giảm cân) và botox (chất làm đầy).

Giáo sư Widdows tin rằng mọi người không chỉ đang cố gắng "sửa chữa" cơ thể vật lý mà còn đang cố gắng thay đổi cái khác đằng sau diện mạo mới.

Còn theo tiến sĩ Aquino, "xấu xí" là một khái niệm cấm kỵ.

Việc sử dụng các từ đồng nghĩa như "kém hấp dẫn" hoặc "khó coi" là do tiến sĩ Aquino chia sẻ rằng các triết gia trong ngành sợ phải đề cập, thảo luận hoặc mô tả đến khái niệm đó.

Người phát biểu tin rằng tình trạng không đẹp cần được điều trị. Để đạt được mục tiêu này, khi tư vấn cho khách hàng, bác sĩ thẩm mỹ có thể tránh sử dụng các từ "xấu" hoặc "không hấp dẫn" và thay vào đó sử dụng các thuật ngữ như "thẩm mỹ", "khuyết điểm" hoặc "biến dạng".

Cận năng cũng vô tình trở thành nạn nhân đi kèm với nhiều định kiến tiêu cực. Ảnh minh họa: Cottonbro Studio/Pexels.

Ám ảnh về sức khỏe

Ngoài đạo đức, đẹp hay xấu cũng có mối liên hệ đến sức khoẻ.

“Chúng ta thường ghép hai khái niệm với nhau, tức là cái đẹp luôn đi đôi với sự khỏe mạnh”, tiến sĩ Aquino nói.

Trong chương 1 của cuốn sách Psychosocial Aspects of Disability, việc đối xử không tôn trọng đối với những người khuyết tật về thể chất được đề cập, ngay cả khi khuyết tật đó không ảnh hưởng đến sức khỏe. Đôi khi, khiếm khuyết này cũng bị đánh giá có liên quan đến sự suy đồi đạo sức hoặc gắn kết với linh hồn ma quỷ.

Giáo sư Widdows chỉ ra chứng sợ béo như một ví dụ về việc áp đặt đạo đức lên ngoại hình của một người.

"Châm chọc người béo là một hành vi phân biệt đối xử phổ biến. Ngay từ khi còn nhỏ, chúng ta thường liên kết người béo với những phẩm chất tiêu cực như lười biếng, thiếu kiểm soát, không hòa đồng và không có bạn bè. Định kiến này vô thức tồn tại trong tâm trí của chúng ta" - Bà nói.

Theo các triết gia, bệnh lý xấu xí ngày càng gia tăng và cần được điều trị. Ảnh minh họa: Ketut Subiyanto/Pexels.

Thay đổi cách tiếp cận

Theo giáo sư Widdows, việc tránh xa sự xấu xí là một lựa chọn cá nhân và thay đổi cơ thể để trở nên đẹp là điều hợp lý.

Cả giáo sư Widdows và tiến sĩ Aquino đều đồng tình rằng tình hình cần phải được cải thiện.

Aquino cho rằng việc xác định bệnh lý xấu xí có thể giảm thiểu tình trạng xã hội hiện tại và cải thiện việc xây dựng mối quan hệ.

Giáo sư Widdows đề xuất bắt đầu bằng việc thừa nhận sự ám ảnh của chúng ta với vẻ đẹp và xấu xí để tiếp cận việc cải thiện bản thân một cách lành mạnh. Bởi vì chỉ khi đối diện với sự thật, chúng ta mới thực sự nhận ra giá trị của mình.

"Bà nói rằng, mặc dù vẻ đẹp thường bị coi là một thứ tầm thường, nhưng thực sự không phải vậy, nó đã trở thành vấn đề quan trọng đối với con người chúng ta."

Giáo sư Widdows nhấn mạnh rằng không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là vấn đề lớn đang ảnh hưởng đến xã hội. Mọi người đều cần cân nhắc về giá trị của cái đẹp, bởi nó có thể trở thành một ảnh hưởng nguy hiểm và ám ảnh đối với thế giới.