Khoa học giải mã những bí ẩn lịch sử nào vào năm 2023?

Giới tính thực sự của bộ xương thời tiền sử

Được chôn cùng một con dao pha lê đẹp mắt và các đồ tạo tác quý giá khác, bộ xương có tuổi đời 5.000 năm được phát hiện năm 2008 trong một ngôi mộ gần Seville, Tây Ban Nha, rõ ràng thuộc về một người quan trọng.

Con dao găm pha lê được chôn cùng thi thể của một nữ thủ lĩnh thời tiền sử cách nay 5.000 năm

Ban đầu, bộ xương được xem như của một chàng trai trẻ dựa trên việc phân tích xương chậu, phương pháp truyền thống mà các nhà khoa học sử dụng để xác định giới tính của bộ xương người.

Tuy nhiên, sau khi phân tích men răng chứa protein đặc trưng cho giới tính gọi là amelogenin, các nhà khoa học đã xác định rằng bộ xương là của một người phụ nữ, không phải nam như đã được tuyên bố là "người thợ săn" trước đó.

Phát hiện này được công bố vào tháng 7, và Leonardo García Sanjuan, một giáo sư tiền sử học tại Đại học Seville, cho biết trên CNN rằng chúng tôi tin rằng kỹ thuật này sẽ mở ra một kỷ nguyên hoàn toàn mới trong việc phân tích tổ chức xã hội của các xã hội tiền sử.

Thành phần của bê tông La Mã

Bê tông La Mã đã được chứng minh là bền vững hơn so với các loại bê tông hiện đại (có thể chịu đựng hàng thập kỷ). Đền Pantheon ở Rome, với mái vòm không cần sự gia cố lớn nhất thế giới, vẫn hiện hữu vững chãi qua gần 2.000 năm.

Pantheon ở Rome được xây dựng dưới thời Hoàng đế La Mã Augustus trong khoảng thời gian từ 27 đến 25 trước Công nguyên để tôn vinh các vị thần La Mã cổ đại. Ngôi đền được xây dựng lại dưới thời Hoàng đế Hadrianus trong khoảng thời gian từ năm 118 đến 128 sau Công nguyên

Nghiên cứu được công bố vào tháng 1 đã tiết lộ rằng các nhà khoa học đã phát hiện ra một thành phần bí ẩn giúp người La Mã tạo ra các vật liệu cực kỳ bền vững để xây dựng các công trình phức tạp ở những vị trí khó khăn như bến cảng và khu vực dễ bị động đất.

Các mẫu bê tông 2.000 năm tuổi đã được nhóm nghiên cứu phân tích từ bức tường thành ở địa điểm khảo cổ Privernum ở miền trung nước Ý, chúng có thành phần tương đồng với các loại bê tông khác được phát hiện trên khắp Đế chế La Mã.

Họ đã phát hiện rằng các khối màu trắng trong bê tông, được gọi là vôi, giúp bê tông có khả năng tự hàn gắn các vết nứt xuất hiện theo thời gian.

Ngoại hình của người băng Ötzi

Trong năm 1991, xác ướp của người băng Ötzi đã được phát hiện tại một khe núi cao trên dãy Alps của Ý. Hài cốt này đã trở thành một trong những phát hiện khảo cổ được nghiên cứu kỹ lưỡng nhất trên thế giới, revealing many details chưa từng được biết về cuộc sống cách đây 5.300 năm.

Trong dạ dày của người này hiện lên thông tin về bữa ăn cuối cùng của anh ta. Vũ khí được phếch bí mật cho thấy anh ta thuận tay phải và quần áo cho thấy hình ảnh hiếm hoi về trang phục mà người cổ đại đã mặc.

Cận cảnh phần đầu của xác chết đông lạnh 5.300 năm tuổi của người Ötzi tại Bảo tàng khảo cổ học ở Bolzano, Ý

Tuy nhiên, một phân tích mới về DNA lấy từ xương chậu của người băng Ötzi đã phát hiện vào tháng 8 rằng ngoại hình của anh ta không khớp với những gì các nhà khoa học đã kết luận trước đó.

Nghiên cứu về cấu trúc di truyền cho thấy rằng người băng Ötzi có làn da đen, đôi mắt đen và có khả năng bị hói. Đặc điểm này khác hoàn toàn so với hình ảnh truyền thống của Ötzi, được tái tạo như một người đàn ông có làn da nhợt nhạt, mái tóc dày và bộ râu.

Tiết lộ về người nữ đeo mặt dây chuyền khoảng 20.000 năm tuổi

Các nhà khảo cổ thường thực hiện các khai quật để tìm ra các công cụ làm từ xương và nhiều hiện vật khác từ các địa điểm cổ xưa, tuy nhiên không thể chắc chắn được người đã sử dụng hoặc đeo chúng.

Vào đầu năm nay, các nhà khoa học đã phục hồi DNA của người cổ đại từ một mặt dây chuyền được làm từ xương hươu được tìm thấy trong hang Denisova ở Siberia, Nga. Từ đó, họ đã xác định rằng người đeo mặt dây chuyền là một phụ nữ sống cách đây khoảng 19.000 đến 25.000 năm.

Mặt dây chuyền hình răng hươu chứa DNA

Cô thuộc nhóm người Bắc Âu cổ đại, có mối liên hệ di truyền với những người châu Mỹ bản địa đầu tiên.

Người ta không hiểu tại sao mặt dây chuyền răng hươu lại có một lượng lớn DNA của người phụ nữ cổ đại. Elena Essel, một nhà sinh học phân tử tại Viện Nhân chủng học tiến hóa Max Planck ở Leipzig, Đức, đã phát triển một phương pháp mới để trích xuất DNA và cho biết rằng có khả năng rằng răng hươu đã được đeo lâu và tiếp xúc trực tiếp với da.

Cuộn giấy cổ bị hư hỏng được giải mã bởi AI

Gần 2.000 năm trước, khoảng 1.100 cuộn giấy đã bị đốt trong vụ phun trào núi lửa Vesuvius nổi tiếng. Vào những năm 1700, một số thợ đào đất đã phát hiện lượng lớn bùn núi lửa chứa các cuộn giấy vẫn còn nguyên vẹn.

Bộ sưu tập này, gọi là cuộn giấy Herculaneum, có lẽ là kho tàng sách lớn nhất từ thời cổ đại. Mặc dù nội dung của các tài liệu mỏng này vẫn đang giữ bí mật cho đến khi một sinh viên ngành khoa học máy tính Đại học Nebraska (Mỹ) chiến thắng trong một cuộc thi khoa học ở đầu năm nay.

Cuộn giấy này là một trong số hàng trăm cuộn giấy được tìm thấy từ tàn tích của một biệt thự xa hoa ở Herculaneum - cùng với Pompeii - là một trong nhiều thành phố La Mã đã bị phá hủy khi núi lửa Vesuvius phun trào vào năm 79 sau Công nguyên

Luke Farritor là người đầu tiên giải mã thành công một từ được viết bằng tiếng Hy Lạp cổ trên một cuộn giấy nhờ vào sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI) và kỹ thuật tái tạo hình ảnh bằng phương pháp chụp cắt lớp vi tính.

Farritor đã nhận được 40.000 USD như một phần thưởng cho việc giải mã từ "πορφυρας" hoặc "porphyras" - từ ngôn ngữ Hy Lạp có nghĩa là màu tím. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng sớm mọi biểu tượng có thể được giải mã bằng cách này.

Những vật liệu cần thiết để làm xác ướp

Các nhà khoa học đã phát hiện một số chất và công thức pha chế được sử dụng trong việc ướp xác người chết từ những mảnh vỡ của các chiếc bình bỏ đi trong xưởng.

Một nghệ sĩ đã tái hiện lại cảnh ướp xác với một thầy tu trong căn phòng dưới lòng đất

Dựa vào phân tích hóa học của các chất hữu cơ còn sót lại trong bình, các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng cư dân Ai Cập cổ đại đã sử dụng nhiều loại chất khác nhau để bảo quản xác sau khi chết, nhằm giảm mùi hôi và bảo vệ cơ thể khỏi nấm, vi khuẩn và sự phân hủy. Các chất này bao gồm dầu thực vật, cây bách, cây tuyết tùng, nhựa từ cây hồ trăn, mỡ động vật và sáp ong.

Mặc dù đã có các học giả từ trước biết tên của các chất dùng để ướp xác từ văn bản Ai Cập cổ, nhưng cho đến gần đây, các nhà khoa học mới đã xác định chính xác những hợp chất và vật liệu được sử dụng. Các nguyên liệu trong xưởng được sử dụng rất đa dạng và không chỉ có nguồn gốc từ Ai Cập, mà còn từ những nơi xa xôi khác, gợi ý về việc trao đổi hàng hóa trên khắp các vùng đất.